Grondbeleid

Inleiding

In de paragraaf grondbeleid komen de volgende zaken aan de orde:

  1. Een visie op het grondbeleid in relatie tot de realisatie van de doelstelling van de programma’s die zijn opgenomen in de begroting;
  2. Een aanduiding van de wijze waarop de provincie het grondbeleid uitvoert;
  3. De beleidsuitgangspunten omtrent de reserves voor de grondzaken in relatie tot de risico’s van de grondzaken.

Wat willen wij bereiken?

In deze paragraaf grondbeleid wordt aangegeven op welke wijze en binnen welke kaders de provincie Drenthe het te voeren grondbeleid vormgeeft, uitvoert en daarover verantwoording aflegt. Het schetst  welke middelen, instrumenten en strategieën worden ingezet, zodat de ruimtelijke en maatschappelijke beleidsdoelen ondersteund, gefaciliteerd en gerealiseerd kunnen worden.
De algemene uitgangspunten en het daarbij behorende risicomanagement zijn daarmee vastgelegd. Tevens wordt aangegeven hoe op transparante wijze informatie over het grondbeleid wordt verstrekt aan zowel het bestuur, de volksvertegenwoordiging, de interne organisatie als aan externe partijen. Daarmee wordt duidelijk op welke wijze Gedeputeerde Staten verantwoording over het gevoerde beleid aflegt. De maatschappelijke organisaties en particulieren weten met wat zij van de provincie kunnen verwachten en wat de provincie als het gaat om grond van hen verwacht.

Belangrijk uitgangspunt is dat de provincie geen verstorende werking op de grondmarkt heeft en geen staatssteun verleend, ofwel marktconform werkt. Zowel de aan- en verkoop als ruiling van gronden gebeurt op basis van onafhankelijke taxaties en in principe op vrijwillige basis. Indien echter noodzakelijk kan gebruik gemaakt worden van andere instrumenten zoals onteigening.      
De nieuwe verantwoordelijkheid die de provincie in het kader van de decentralisatie van rijkstaken heeft gekregen op het vlak van natuurontwikkeling, brengt met zich mee dat de provincie op grotere schaal en actiever dan in het recente verleden gronden verwerft, verkoopt en beheert.

Wat gaan wij daarvoor doen?

Nota grondbeleid
In de komende periode zal een nieuwe nota grondbeleid worden opgesteld en aan de staten ter besluitvorming worden voorgelegd.

Nationale Natuur Netwerk (of Natuurlijk Platteland)
Provinciale staten (PS) hebben op 2 juli 2014 de Natuurvisie 2040 Drenthe ‘Gastvrije natuur’ vastgesteld. In de visie streven PS naar natuur die tegen een stootje kan, die beleefbaar is voor mensen en die bijdraagt aan de economische ontwikkeling van Drenthe. De visie vloeit voort uit het Natuurpact van het Rijk (2012), waarin provincies meer taken en verantwoordelijkheden krijgen op het gebied van natuur. Samen met maatschappelijke organisaties en betrokken ondernemers wil de provincie de bestaande plannen voor een grotere en beter functionerende natuur afmaken, waar zeker ook plek is voor recreëren en ondernemen. Op deze wijze verbinden we natuur aan maatschappelijke kansen, waarbij alle partijen oog hebben voor een goede balans tussen ecologie en economie.
Gedeputeerde Staten (GS) hebben de kaders voor de grondverwerving ten behoeve van het NNN vastgelegd in het Handelingskader Grond, hèt aankoopstrategieplan op provinciale schaal voor natuurbeleid. De functieverandering gebeurt door particulier natuurbeheer of verwerving.

Infrastructuur
In 2016 zal waar nodig grondverwerving plaatsvinden ten behoeve van infrastructurele projecten. Hiervoor stellen GS een aankoopstrategieplan op waarin te verwerven kavels, de bijbehorende eigenaren, actuele kostenramingen, taxatierapporten, bodemgegevens, beschikbare budget, gewenste tijdsplanning en onderhandelingsstrategie worden aangegeven. Tevens wordt helderheid verschaft wanneer en op welke wijze gebruik gemaakt wordt van het instrument onteigening. Daarbij is sprake van een helder uitgangspunt: de weg, het kanaal of het viaduct moet er komen binnen een bepaalde tijdsplanning (enkele jaren). Er is uiteindelijk geen sprake van vrijwilligheid voor de eigenaar om te kiezen wel of niet te verkopen. De provincie hanteert het onteigeningsinstrument alleen indien dat noodzakelijk wordt geacht.

Wat gaat dat kosten/wat levert dat op?

Onderstaande instrumenten worden in samenhang met de uitvoering van het programma Natuurlijk Platteland ingezet.

Overdracht Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL)
Als gevolg van het gedecentraliseerde natuurbeleid is het een groot deel van het BBL-bezit om niet in eigendom van de provincie gekomen. De provincie zet deze grond in voor de realisatie van de ontwikkelopgave NNN en de financiering van reeds lopende verplichtingen. Deze gronden staan op de provinciale balans en brengen verder geen kosten met zich mee. Eventuele risico’s zijn voor rekening van het betreffende programma- of projectbudget.

Drentse Maat
De provincie en het nationaal groenfonds werken samen ter bevordering van de uitvoering van “Natuurlijk Platteland” , onder andere door middel van het faciliteren van verplaatsingen van bedrijven en van kavelruil.  Deze samenwerken is vastgelegd in de overeenkomst “Op Drentse maat”.
Op basis van de geschatte duur van een kavelruil wordt een inschatting gemaakt van de te verwachten rentelasten die samen hangen met de verwerving grond in een kavelruil. Bij de verplaatsing van bedrijven gaat het om de rentelasten van de verwering van een bepaalde oppervlakte grond bij de nieuwe locatie

Drenthe kent twee regelingen  voor het verplaatsten van boerderijen:

  1. Verplaatsing van Drentse bedrijven (VDB, financiering via Drentse maat);
  2. de verplaatsingsregeling voor grondgebonden agrarische bedrijven (VGAB, financiering via het budget van de ontwikkelopgave).

Onder voorwaarden kan de provincie verplaatsing faciliteren. Deze bedrijfsverplaatsingsfaciliteiten bieden agrarische bedrijven onder voorwaarden een tegemoetkoming in de verplaatsingskosten. Dit kan voor een agrariër de stimulans zijn om het bedrijf te verplaatsen.

Investeringskrediet
Om gronden binnen het NNN veilig te kunnen stellen voor de realisatie van provinciale (natuur)doelen, dient de provincie te beschikken over een strategische grondvoorraad (voor verkoop en ruil) buiten de grenzen van het NNN. De opbrengst uit verkoop en ruiling komt vervolgens weer ten goede aan het investeringskrediet.

Projecten
De provincie verwerft onroerende zaken in plangebieden waarvoor Provinciale Staten een concreet plan en een projectbudget heeft vastgesteld. De financiële dekking en de verantwoording van deze grondaankopen vindt binnen het betreffende projectbudget van het project plaats. Het gaat in hoofdzaak om gronden die liggen binnen het vastgestelde tracé van een infrastructuurproject of gronden die liggen binnen de begrenzing van het NNN.

SKNL
Om de doelen te behalen zijn er  meer mogelijkheden dan alleen grondverwerving. De subsidieregeling Kwaliteitsimpuls Natuur en Landschap (SKNL) geeft de mogelijkheid aan terreinbeheerders en particulieren om met functiewijzigingssubsidie bij te dragen aan de realisatie van het NNN. De provincie informeert daarom in een vroeg stadium van een gebiedsproces  bestaande eigenaren van begrensde gronden over die mogelijkheid. Als de betreffende eigenaar van die mogelijkheid gebruik maakt, is het niet nodig dat de provincie de gronden zelf aankoopt. Vanuit het oogpunt van effectiviteit en efficiëntie van de doelrealisatie zal steeds gebiedsgericht afgestemd worden wat de beste strategie is.

Totaal overzicht grondbezit

 

Onderdeel

Aantal hectares

Natuur

  935 ha.

Wegen en vaarwegen

2.353 ha.

Totaal

3.288 ha.

Peildatum: 20 augustus 2015